नाशिक कुंभमेळा २०२६ डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर

नाशिक कुंभमेळा २०२६-२०२८: एक भव्य आणि आधुनिक सोहळा

नाशिकमध्ये २०२६ ते २०२८ या कालावधीत होणारा कुंभमेळा ‘त्रिखंडी कुंभमेळा’ म्हणून ओळखला जात आहे. ७१ वर्षांनंतर असा दुर्मिळ योग नाशिक-त्र्यंबकेश्वरमध्ये येत असल्याने या कुंभमेळ्याचे महत्त्व अधिक आहे. सुमारे २२ महिन्यांच्या या कालावधीत ४२ ते ४५ पर्वस्नानं होणार असून, ५ लाख साधू-महंत आणि ५ कोटी भाविक सहभागी होण्याची शक्यता आहे.

कुंभमेळ्याच्या प्रमुख तारखा:

• प्रारंभ: ३१ ऑक्टोबर २०२६ रोजी रामकुंडावर ध्वजारोहण करून कुंभपर्वाला सुरुवात होईल.
• पहिले शाही स्नान: २ ऑगस्ट २०२७ रोजी सोमवती अमावास्येला.
• दुसरे शाही स्नान: ३१ ऑगस्ट २०२७ रोजी श्रावण वद्य अमावास्येला महाकुंभ स्नान होईल.
• तिसरे शाही स्नान: ११ किंवा १२ सप्टेंबर २०२७ रोजी नियोजित आहे.
• कुंभपर्व समाप्ती: २४ जुलै २०२८ रोजी कुंभमेळा संपेल.

नियोजनाचे महत्त्वाचे पैलू:

राज्य सरकारने या भव्य सोहळ्याच्या तयारीसाठी आतापासूनच पावले उचलली आहेत. मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्या अध्यक्षतेखाली झालेल्या बैठकांमध्ये अनेक महत्त्वाचे निर्णय घेण्यात आले आहेत, जे या कुंभमेळ्याला अधिक सुव्यवस्थित आणि आधुनिक बनवतील.

• डिजिटल कुंभमेळा: हा कुंभमेळा ‘डिजिटल टेक्नॉलॉजी कुंभ’ म्हणून ओळखला जाईल. गर्दी आणि वाहतूक नियोजनासाठी कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) आणि अत्याधुनिक डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर केला जाईल. यामुळे भाविकांना उत्तम सोयी-सुविधा मिळतील आणि व्यवस्थापन अधिक कार्यक्षम होईल.
• पायाभूत सुविधांचा विकास: कुंभमेळ्यामुळे नाशिकसह उत्तर महाराष्ट्रातील पायाभूत सुविधांमध्ये मोठी सुधारणा होणार आहे. यासाठी सुमारे ४००० कोटी रुपयांचा खर्च अपेक्षित असून, रस्त्यांचे बळकटीकरण, नवीन रस्ते, रिंग रोड आणि ९ नवीन रस्त्यांच्या विकासाला मान्यता मिळाली आहे.
• साधुग्राम: साधू-संतांच्या निवासासाठी ५०० एकर जागा आरक्षित केली असून, सुमारे तीन हजार भूखंडांचे नियोजन आहे. यामुळे साधू-संतांना योग्य निवासाची सोय मिळेल.
• स्वच्छता आणि आरोग्य: भाविकांना स्वच्छ पाण्यात स्नान करता यावे यासाठी गोदावरी नदीचे पाणी वाहते ठेवण्याचे आणि शुद्धीकरणाचे नियोजन सुरू आहे. तसेच, आरोग्य केंद्रे, अग्निशमन सुविधा आणि फिरती शौचालये यांचीही व्यवस्था केली जाईल, जेणेकरून सर्वांना आरोग्यदायी आणि स्वच्छ वातावरण मिळेल.
• वाहतूक नियोजन: कुंभ काळात नाशिक शहरात वाहनांना प्रवेश मिळणार नाही. भाविकांना वाहनतळांवरून शहरात पोहोचण्यासाठी ई-बस सेवा उपलब्ध करून दिली जाईल. यामुळे वाहतूक कोंडी टाळता येईल आणि भाविकांचा प्रवास सुकर होईल.
• आराखडा: नाशिक महापालिकेने ६९०० कोटी रुपयांचा अंतिम आराखडा सादर केला आहे, ज्यात विविध विकासकामांचा समावेश आहे. हा आराखडा कुंभमेळ्याच्या यशस्वी आयोजनासाठी महत्त्वपूर्ण ठरेल.

एकंदरीत, नाशिक कुंभमेळा २०२६-२०२८ हा एक भव्य आणि सुव्यवस्थित सोहळा ठरेल, ज्यामध्ये आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून भाविकांना उत्तम सुविधा देण्याचा प्रयत्न केला जाईल.